“Het medicijn ustekinumab, nu al succesvol bij de behandeling van psoriasis, de ziekte van Crohn
en artritis psoriatica, laat ook bij behandeling van patiënten met de auto-immuunziekte SLE
positieve resultaten zien.” Dat zegt prof. dr. Ronald van Vollenhoven, hoofd van de afdeling
Reumatologie en Klinische Immunologie van Amsterdam UMC.

In het gerenommeerde Britse medische tijdschrift The Lancet, dat vandaag verschijnt, publiceert Van Vollenhoven de resultaten van zijn onderzoek naar de werkzaamheid en veiligheid van ustekinumab bij SLE. “Bij de deelnemers die werden behandeld met dit medicijn, was de situatie na zes maanden behandeling sterk verbeterd.”

De ziekte SLE (Systemische Lupus Erythematosus), ook wel Lupus genoemd, is een chronische
ontstekingsziekte en een auto-immuunziekte. Het lichaam produceert antistoffen tegen onderdelen
van het eigen lichaam. Zodoende beschermt het afweersysteem het lichaam niet meer zoals bij
gezonde mensen. Bij mensen met SLE valt het afweersysteem het eigen lichaam aan. Door de
antistoffen die worden aangemaakt, kunnen er ontstekingen ontstaan in alle organen van het
lichaam. Er kunnen zelfs ernstige beschadigingen van de inwendige organen optreden.
Pijn en stijfheid.

Naar schatting zijn er tussen de vijf- en tienduizend mensen met deze ziekte in Nederland.
De ziekte heeft veel verschillende symptomen. Bij deze studie ging het vooral om mensen met
gewrichtsontstekingen en of ontstekingsreactie in de huid, en verschillende afwijkingen in het
bloedbeeld. De ontstekingen gaan vaak gepaard met flinke pijnklachten. Zo hebben patiënten last
van pijn en stijfheid van de spieren, pijn in de borst, en irritatie als gevolg van huiduitslag.

Veel patiënten worden nu behandeld met prednison. Dit helpt tijdelijk, maar veroorzaakt op de
langere duur helaas bijwerkingen. “Laboratoriumonderzoek heeft aangetoond dat de eiwitten IL-12
en IL-23 een belangrijke rol spelen bij de ziekte SLE. En van het middel ustekinumab is bekend dat het
deze eiwitten blokkeert. Vandaar dat het een logische stap was te onderzoeken of dit middel bij de
patiënten een positief effect kon hebben”, aldus Van Vollenhoven.

Duidelijke verbetering
Dit onderzoek is gedaan volgens het principe van een dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie.
Van de 100 patiënten kregen 60 personen het geneesmiddel ustekinumab, de andere 40 kregen een
placebo. De deelnemers wisten zelf niet of ze het medicijn kregen of een placebo. De toediening
gebeurde de eerste keer met behulp van een infuus, daarna met injecties. De placebo zag er
hetzelfde uit en werd op dezelfde wijze toegediend. Per patiënt werd gekeken of er na zes maanden
behandeling verbetering te zien was. Dat gebeurde aan de hand van een exact vastgestelde
meetmethode.

Na een half jaar werd bij 62 procent van de met ustekinumab behandelde patiënten een duidelijke
verbetering waar te nemen, terwijl dat bij de controlegroep die een placebo kreeg slechts bij 33
procent het geval was. Bij een aantal mensen waren de gewrichtsontstekingen verdwenen en de
huid was weer geheeld. Berekening wijst uit dat het verschil in hoge mate statistisch betrouwbaar is.
Ook andere verbeteringen duiden op de effectiviteit van het middel, zoals minder opvlammingen van
de ziekte tijdens deze studie en een algeheel verminderd ziektegevoel bij de behandelde patiënten.

Goedkeuring
De veiligheid van dit geneesmiddel was ook in deze studie goed. Het middel ustekinumab zou
volgens Van Vollenhoven een zeer welkome aanvulling zijn bij de behandeling van SLE. “Dat geldt
vooral voor de patiënten met een ernstige vorm van SLE. Dan gaat het in Nederland om zo’n duizend
tot tweeduizend patiënten. Het middel is echter nog niet goedgekeurd voor deze indicatie. Daarvoor
is een tweede, grotere studie nodig. Die grotere studie is nu gaande. Als de resultaten het beeld van
de eerste studie bevestigen, dan dient de maker van het middel een aanvraag in bij de EMA, de
European Medicines Authority en die kunnen dan goedkeuren dat ustekinumab ook voor dit doel
gebruikt mag worden. Pas na die goedkeuring zullen verzekeraars bereid zijn het middel ook te
vergoeden.”
Het artikel is vanaf zaterdag 22 september online te lezen via www.thelancet.com

Op 13 oktober komt de schriftelijke uitgave van The lancet uit.